Milutaw sa 2023 Annual Audit Report sa Commission on Audit (COA) alang sa Department of Public Works and Highways (DPWH) ang P783,529,617.36 nga advance payments sa mga kontratista nga wala pa nabawi hangtod ning ulahing bahin sa tuig.
Ang mga pondo ang alang sa 353 proyekto sa imprastraktura nga natapos, terminated, o naghulat ug terminasyon sa kontrata. Nagbahad ang COA nga kini ang nakasupak sa Revised Implementing Rules and Regulations (IRR) sa RA No. 9184 ug kini ang magresulta sa dakong kawad-on sa pondo sa gobyerno.
Kalakip sa mga nag-unang nadiskubrihan sa COA ang mga mosunod: P388 milyon alang sa 253 nga natapos nga proyekto. P351.7 milyon alang sa 94 nga terminadong proyekto. P43.7 milyon alang sa unom nga proyektong naghula ug terminasyon. Ang wala nabawi nga advance payments ang moresulta sa kapakyasan sa pagkunhod ang mga bayad nga nagmando sa 15% nga reduction gikan sa periodic progress payments sa mga kontratista hangtod sa hingpit na nga mabayaran ang advances. Kalakip usab sa mga isyung naglangkob sa findings ang kapakyasa nga i-forfeit ang advance payment bonds sa oras sa terminasyon sa kontrata. Ingon man usab ang kakulangon sa monitoring ug saktong pagkunhod gikan sa mga billing sa kontratista. Wala usab nakompleto ang accounting records ug mga pagkalangan sa pagproseso sa mga claim sa kontratista.
Lakip ang wala nabawi nga advances nga miresulta sa dakong kantidad sa pondo sa publiko nga dili magamit sa gobyerno alang sa uban pang mahinungdanon nga proyekto. Hinungdan nga gisugyot sa COA nga kuhaon ang hinanaling pagbayad gikan sa mga kontratista o i-forfeit ang ilahang mga na-post nga bonds. Angay usab nga sugdan ang legal nga aksyon batok sa mga nibalibad nga ibalik ang advances. Hugot sumala pa kining ipatuman ang pagsunod sa IRR sa RA No. 9184 ug mga patakaran sa DPWH sa pagbawi sa advance payments. Ingon man ipatuman ang monitoring mechanisms aron nga masiguro ang gikatakdang pagkunhod sa advances gikan sa progress billings. Angay niining ipatuman ang mga probisyon sa kontrata nga nagtugot sa pagkunhod sa advances gikan sa mga claim sa uban pang kasamtangan nga proyekto nga adunay susamang kontratista. Kinahanglan nga ipahamtang ang mga administrative sanctions batok sa mga personahe nga napakyas sa pagsunod sa mga proseso sa pagbawi.
Samtang, gitaho usab sa pamunuan sa DPWH ang padayon nga pagpaninkamot nga matubag ang isyu, lakip ang pag-isyu sa mga demand letters sa mga kontratista, pakiglambigit sa mga regional offices aron nga ipatuman ang koleksyon, ug pagpahigayon sa mga legal nga remedyo. Luyo sa maong lakang, gihatagan ug pagtagad sa COA ang panginahanglanon sa mas hugot nga pagsunod ug dugang mga remedial nga aksyon aron makunhuran ang dugang pagtubo sa wala nabawi nga advances.
