DAVAO CITY – Nagtuo ang political analyst nga si Ramon Belleno III nga gawas sa gikatuohang fossil fuels nga anaa sa giilugang West Philippine Sea, usa sa mga butang nga nakapabarog sa maong kadagatan isip kabahin sa ilang teritoryo ang pamatigayon nga gipahigayon sa maong teritoryo.
Gibutyag ni Belleno nga ang kadagatan sa WPS, mao ang nagsilbing trading highway o agianan sa mga produkto gikan sa laing nasud sa Asya.
Sumala pa, kon dunay kontrol sa giilugang teritoryo, makontrol sab sa nasud ang pagpahigayon ug regional ug global trade.
Dugang pa sa eksperto nga nakapasamot sab sa nagkakusog ng pagpang-ilog sa WPS ang pagpakig-alayon sa ubang nasud ngadto sa Pilipinas sama sa Japan, Korea ug Taiwan nga kaalyado sab sa Estados Unidos, ug ang kalit lamang nga pagpanumbaling sa gobyerno sa Pilipinas ngadto sa poder sa mga Amerikano nga nagresulta sa mas tahasnong aksyon sa China.
Gikabutyag sab ni Belleno nga gumikan sa kakulang sa mga makinarya, mas prayoridad karon sa gobyerno ang pagtubag sa mas labing mahinungdanong isyu maong wala una gipanumbalingan sa Pilipinas ang pagtuki sa mga gikatuohang gasa ilawom sa yuta, taliwala sa daghanang pinansyal nga pondo nga gigahin alang niini.
Panawagan sa eksperto nga husayon na sa duha ka nasud ang ilang pamaagi sa pagpahusay sa maong suliran.
Ingon man alang sa gobyerno sa nasud nga ipakita ang ilang mga lakang aron mapanalipdan ang interes sa kadaghanan partikular na sa isyu sa territorial dispute.
Gikabuyag sab sa eksperto nga human sa nahitabong pagpangatake sa mga mananagat sa kadagatan sa West Philippine Sea, magmagahi ang China sa mga aksyon niini aron mababagan ang kampo sa Pilipinas sa giilugang teritoryo.
Gikanayon niini nga ang pagbayad og danyos sa China ngadto sa mga mananagat nga gitirahan sa ilang mga sundalo niadtong ulahing pagpahigayon og resupply mission sa Ayungin Shoal ang nagpasabot nga dawat na nila nga dunay katungod ang matag Pilipino sa maong kadagatan.
Apan sumala pa sa eksperto, layo pa sa tinuod nga makig-areglo ang China sa mga Pilipinong mananagat nga gipasanginlang nilusong kanila una pa man ang nahitabong pagpangatake.
Dugang pa ni Belleno, usa ka sayop nga lihok ang laraw sa Senado nga papahawaon sa pwesto ug paulion si Chinese Ambassador Huang Xi Lian, gumikan sa mamahimong implikasyon sa diplomasya ug ekonomiya tali sa duha ka nasud.
Gisugyot sa eksperto ang pagpasibaw sa code of conduct tali Pilipinas ug China aron dili na masundan ang mga untoward incidents nunot sa nagpadayong tensyon tali sa duha ka nasud.
via || Bombo LJF
